در سال ۲۰۲۳، ۶۱ شهرداری در فلاندر موفق شدند میزان زبالههای باقیمانده را به حدی کاهش دهند که استانداردهای تعیینشده برای سال ۲۰۳۰ را از هماکنون رعایت کنند. طبق این استانداردها، تا آن زمان هر فرد نباید بیش از ۱۰۰ کیلوگرم زباله باقیمانده در سال تولید کند.
مناطق کمپن و دندر در این زمینه پیشتاز هستند، در حالی که در کل استان وست-فلاندرن، تنها یک شهرداری به این هدف دست یافته است. اما چرا برخی از شهرداریها موفقاند و برخی دیگر هنوز عقب ماندهاند؟
در سال ۲۰۲۳، بهطور میانگین ۱۲۶ کیلوگرم زباله باقیمانده به ازای هر نفر جمعآوری شد، که باید تا سال ۲۰۳۰ به ۱۰۰ کیلوگرم کاهش یابد. این هدف گذاری توسط آژانس مدیریت زبالههای فلاندری (OVAM) و دولت فلاندر انجام شده است. تمرکز اصلی بر تفکیک زبالههای قابل بازیافت، مانند زبالههای پلاستیکی، فلزی و آلی، و جلوگیری از سوزاندن آنها در کورههای زباله سوزی است.
چرا برخی شهرداریها موفق ترند؟
اهداف تعیین شده برای هر شهرداری متفاوت است. مناطق بزرگ تر یا توریستی مجاز به تولید زباله بیشتری هستند. همچنین زبالههای شهری، مانند آنهایی که در سطلهای خیابانی، خوابگاههای دانشجویی یا دفاتر اداری جمعآوری میشوند، نیز در محاسبات گنجانده شدهاند. در مناطق مسکونی، جایی که زبالهها عمدتاً توسط ساکنان تولید میشوند، استانداردهای سخت گیرانه تری اعمال شده است.
نقشه توزیع شهرهای موفق نشان میدهد که استان وست-فلاندرن نسبت به سایر مناطق عملکرد ضعیفتری دارد. تنها شهرداری بردن (Bredene) موفق به رعایت استانداردهای سال ۲۰۳۰ شده است. در مقابل، سه شهر زوینکرکه (Zuienkerke)، ایختخم (Ichtegem) و گیستل (Gistel) بیشترین فاصله را با هدف دارند و به ترتیب ۸۱، ۷۵ و ۷۱ کیلوگرم زباله بیش از حد مجاز تولید کردهاند.
تعرفه وزنی زباله؛ راهکاری موفق
طبق گفته تینا ورایس از شرکت ILvA، یکی از دلایل موفقیت برخی شهرداریها، اجرای سیستم "تعرفه وزنی زباله" (Diftar) از سال ۲۰۲۱ است. در این سیستم، هزینه جمعآوری زبالههای باقیمانده بر اساس وزن آنها محاسبه شده و نرخ آن گرانتر از زبالههای قابل بازیافت تعیین شده است.
این سیاست باعث افزایش آگاهی شهروندان درباره میزان زباله تولیدیشان شده و آنها را تشویق به تفکیک دقیقتر زبالهها کرده است. ورایس تأکید میکند: "مردم ما از دهه ۹۰ میلادی به تفکیک زباله عادت کردهاند، اما اجرای تعرفه وزنی باعث کاهش ۳۰ کیلوگرم زباله باقیمانده به ازای هر نفر شده است."
تعرفه وزنی زباله چگونه کار میکند؟
در این سیستم، خانوارها دارای یک سطل زباله هوشمند هستند که هنگام تخلیه، وزن زباله آنها اندازهگیری شده و از طریق تراشهای به حساب خانوار مرتبط میشود. همچنین، در شهرها از نقاط جمعآوری زیرزمینی هوشمند استفاده میشود.
یان ورهین از OVAM نیز تأیید میکند که این سیستم در ۸۰٪ از شهرداریهای موفق به کاهش چشمگیر زبالههای باقیمانده منجر شده است:
"تعرفه وزنی زباله نقش کلیدی دارد. آمارها نشان میدهند که شهرداریهایی که از این سیستم استفاده میکنند، نتایج بسیار بهتری کسب کردهاند. این روش باعث میشود که هر فرد در قبال زبالههای تولیدی خود هزینه پرداخت کند، که انگیزهای قوی برای تفکیک صحیح زبالهها ایجاد میکند."
جمعآوری زبالههای آلی؛ چالش پیشِرو
یکی دیگر از دلایل اختلاف عملکرد شهرداریها این است که هنوز همه آنها زبالههای میوه، سبزیجات و باغ را بهطور جداگانه جمعآوری نمیکنند. این کار از سال ۲۰۲۴ اجباری شده، اما برخی شهرداریها، بهویژه در وست-فلاندرن، به دلایل اجرایی، مجوز تأخیر تا سال ۲۰۲۶ دریافت کردهاند. در این مناطق، زبالههای آلی هنوز همراه با زبالههای باقیمانده دفن یا سوزانده میشوند.
یان ورهین از OVAM میگوید: "عوامل متعددی بر این تفاوتها تأثیرگذارند. به همین دلیل، ما به شهرداریهایی که هنوز فاصله زیادی با هدف ۲۰۳۰ دارند، مشاوره ارائه میکنیم و به آنها کمک میکنیم که سیاستهای مؤثرتری برای کاهش زباله اجرا کنند."