حزب سوسیالدموکرات آلمان (SPD) قصد دارد با حمایت مالی از صندوق اقلیمی اتحادیه اروپا، امکان اجاره خودرو برقی با مبلغی کمتر از ۱۰۰ یورو در ماه را برای اقشار کمدرآمد فراهم کند. اما بررسیها نشان میدهد تنها درصد کمی از مردم از این طرح بهرهمند خواهند شد.
طرحی نو برای عدالت اجتماعی در حمل ونقل؟
حزب SPD در آلمان پیشنهاد کرده است که خانوادههای با درآمد پایین بتوانند با پرداخت ماهانه کمتر از ۱۰۰ یورو به مدت سه سال، یک خودروی برقی نو اجاره کنند. این طرح که با عنوان «Social Leasing» شناخته میشود، با هدف کاهش نابرابری در دسترسی به حملونقل پاک طراحی شده است.
الگوبرداری از فرانسه
فرانسه در اوایل سال ۲۰۲۴ چنین برنامهای را راهاندازی کرد و افراد با درآمد کمتر از ۱۵٬۴۰۰ یورو در سال میتوانستند برای اجاره یک خودروی برقی کوچک ثبت نام کنند. استقبال بسیار بالا بود و برنامهی اولیه برای ۲۵٬۰۰۰ خودرو خیلی زود با بیش از ۵۰٬۰۰۰ درخواست مواجه شد و در نتیجه، اجرای آن موقتاً متوقف گردید. قرار است این برنامه در فرانسه از ۳۰ سپتامبر ۲۰۲۵ دوباره آغاز شود.
SPD امیدوار است که با بهرهگیری از همین الگو، این موفقیت را در آلمان تکرار کند. با این حال، روش تأمین مالی در آلمان متفاوت است.
تأمین مالی از صندوق اقلیمی اروپا (KSF)
در فرانسه این طرح از بودجه دولت و پاداش زیست محیطی تأمین شد. اما در آلمان قرار است پول از صندوق اقلیمی-اجتماعی اتحادیه اروپا (KSF) تأمین شود؛ صندوقی که در اصل برای کمک به خانوارها در برابر افزایش هزینههای ناشی از قیمت گذاری کربن طراحی شده است – به ویژه در حوزه سوخت و گرمایش.
طبق اسناد داخلی دولت که در اختیار برنامه خبری FAKT قرار گرفته، سالانه ۵۰۰ میلیون یورو برای Social Leasing در نظر گرفته شده است. با فرض اینکه دولت برای هر خودرو ۱۰٬۰۰۰ یورو یارانه پرداخت کند، این بودجه تنها برای تأمین هزینه ۳۰۰٬۰۰۰ خودرو کفایت میکند – آن هم در طول ۷ سال آینده تا ۲۰۳۲.
عددها چه میگویند؟
طبق تحلیل مؤسسه Öko، در آلمان حدود ۸ میلیون نفر وجود دارند که با وجود درآمد پایین، به خودرو نیاز دارند (اصطلاحاً "محرومان از تحرک"). حال، اگر فقط ۳۰۰٬۰۰۰ نفر بتوانند از طرح بهرهمند شوند، کمتر از ۴٪ از این گروه حمایت خواهند شد.
یوناس بکر از ائتلاف آب وهوایی آلمان هشدار میدهد:
«Social Leasing ابزار خوبی است، اما بودجهاش بسیار کم است. اگر سالانه فقط ۳۰٬۰۰۰ تا ۵۰٬۰۰۰ نفر بهرهمند شوند، نارضایتی گسترده خواهد شد.»
برخی از نهادهای اجتماعی نیز با تخصیص بودجه KSF به این برنامه مخالفاند، چرا که این منابع باید به اقدامات گستردهتر و فراگیرتر اختصاص یابند، نه برنامهای پرهزینه و با دسترسی محدود.
روی دیگر ماجرا؛ فرصت برای آینده؟
در مقابل، انجمن اروپایی Transport & Environment (T&E) میگوید:
«اگر این خودروها بعد از سه سال وارد بازار دستدوم شوند، میتوانند کمک بزرگی به دسترسی همگانیتر به خودروهای برقی باشند.»
T&E پیشبینی میکند این طرح میتواند تا سالهای آینده تا ۸۰۰٬۰۰۰ خودروی برقی به بازار اروپا تزریق کند و در درازمدت موجب کاهش قیمتها و دسترسپذیری بیشتر شود.