تقاضای جهانی برای ماچا، چای سبز معروف ژاپنی، به حدی افزایش یافته که تولیدکنندگان ژاپنی قادر به تأمین آن نیستند. علیرغم افزایش چشمگیر تولید، کمبود ماچا در بازارهای بینالمللی و داخلی به یک معضل تبدیل شده است.
افزایش محبوبیت جهانی ماچا و چالشهای تولید آن
ماچا، چای سبزی که طرفداران و مخالفان خاص خود را دارد، اکنون چنان محبوب شده که حتی ژاپن، خاستگاه این نوشیدنی، توان تأمین تقاضای آن را ندارد. در سال ۲۰۲۳، تولید کنندگان ژاپنی حدود ۴۱۷۶ تن ماچا برداشت کردند، یعنی تقریباً سه برابر میزان تولید در سال ۲۰۱۰. با این حال، این افزایش تولید نیز پاسخگوی تقاضای سرسام آور جهانی نبوده است.
ماچا چیست و چرا محبوب شده است؟
ماچا نوعی چای سبز خاص است که از گیاه Camellia Sinensis به دست میآید. این چای طعمی شیرین و در عین حال تلخ دارد و برخی افراد آن را با طعم اسفناج یا جلبک دریایی مقایسه میکنند. سنت نوشیدن ماچا ریشه در مراسم چای ژاپنی دارد، اما طی دهه گذشته محبوبیت آن در سطح جهانی افزایش یافته است. ابتدا آمریکا، سپس اروپا و اخیراً حتی کشورهای خاورمیانه، به استقبال گسترده از این چای پرداختند.
رشد بی سابقه مصرف ماچا و کمبود آن
طبق گزارش The Japan Times، مصرف ماچا، به ویژه در بازارهای بینالمللی، به سطحی بیسابقه رسیده است. این افزایش مصرف باعث شد که شرکت های مطرح ژاپنی مانند Ippodo و Marukyu Koyamaen در پاییز سال گذشته، محدودیت هایی را برای فروش اعمال کنند. همچنان بسیاری از محصولات این برندها در دسترس نیستند و فروشگاههای محلی ژاپن نیز با کمبود مواجه شدهاند.
Ann Vansteenkiste، کارشناس چای، در مصاحبهای با Radio1 توضیح میدهد که از زمان همهگیری کرونا، توجه مردم به سلامتی افزایش یافته و همین امر باعث رشد تقاضای جهانی برای ماچا شده است. این چای سرشار از آنتی اکسیدان است و به دلیل داشتن کافئین، به عنوان یک تقویت کننده انرژی شناخته میشود. برخی حتی معتقدند که ماچا میتواند در کاهش افسردگی و فرسودگی شغلی مؤثر باشد، اما کارشناسان نسبت به این ادعاها تردید دارند.
چرا نمی توان تولید ماچا را افزایش داد؟
در نگاه اول، راه حل ساده به نظر میرسد: تولید بیشتر. اما واقعیت این است که کشت ماچا فرآیندی طولانی و پیچیده دارد. ماچا از برگهای Tencha تهیه میشود، که برای رشد کامل حداقل پنج سال زمان نیاز دارد. بنابراین، حتی اگر امروز مزارع جدیدی احداث شوند، تأثیر آن در کوتاهمدت محسوس نخواهد بود.
علاوه بر این، صنعت چای ژاپن با مشکل دیگری نیز مواجه است: کاهش تعداد تولید کنندگان. در سال ۲۰۰۰، ژاپن بیش از ۵۳ هزار تولید کننده چای داشت، اما تا سال ۲۰۲۰ این رقم به ۱۲ هزار کاهش یافت. بسیاری از کشاورزان سالخورده شده اند و نسل جدید تمایل چندانی به این حرفه ندارد.
از سوی دیگر، تغییر روش کشت از چای سنتی به ماچا، ریسک بالایی دارد. کشاورزان برای این تغییر نیاز به سرمایهگذاری در ماشین آلات گران قیمت و زیر ساختهای جدید دارند، اما مشخص نیست که محبوبیت ماچا در آینده نیز ادامه داشته باشد. به گفته Simona Suzuki، یکی از بنیانگذاران Global Japanese Tea Association، این عدم قطعیت باعث شده که بسیاری از کشاورزان در مورد تغییر مسیر تولید خود دچار تردید شوند.
امیدی برای حل بحران؟
با این حال، برخی نشانههای امیدوارکننده نیز وجود دارد. دولت ژاپن در حال بررسی اعطای یارانه به کشاورزانی است که بخواهند از تولید چای سنتی به کشت ماچا روی آورند. Jason Eng، متخصص ماچا، پیشبینی میکند که سال ۲۰۲۵ سالی حساس برای این صنعت خواهد بود. او میگوید: «هنوز موجودی ماچا به پایان نرسیده، اما در پاییز وضعیت بحرانیتر خواهد شد.»
با توجه به محبوبیت جهانی این نوشیدنی، مشخص نیست که آیا ژاپن میتواند همچنان تأمین کننده اصلی ماچا باقی بماند، یا اینکه کشورهای دیگر نیز وارد رقابت تولید آن خواهند شد.